Cha ông chúng ta là bậc thầy trong việc chọn lựa từ ngữ, thông điệp ngắn gọn để truyền đạt những bài học sâu sắc trong cuộc sống.

Sự ngắn gọn này tuy dễ hiểu, nhưng đôi khi lại khiến ta khó áp dụng. Con voi hình thù thế nào thì biết rồi, nhưng trong cuộc sống những hoàn cảnh nào ta nên tránh?

Bài viết này tổng hợp những “con voi” mà mình quan sát được, cố gắng tự nhắc nhở bản thân đây là lúc ta nên lùi một bước.

1. Khi đối phương có “Power” hơn mình

Power dịch ra là sức mạnh, bao gồm các ý:

• Vị thế xã hội: như ba mẹ, sếp,…
• Vị thế thể chất: khỏe hơn, có vũ khí,…

Cậu bạn tôi hay kể về chuyện hồi còn đi học, cứ hay tranh cãi với thầy của mình rồi bị điểm kém. Sau này ra đi làm, gặp lại thầy tâm sự:

“Lúc đấy em có thể đúng, nhưng thầy lại là người có quyền lực hơn, thiệt thòi vẫn là em”

Chẳng có gì sai khi bạn bảo vệ cái tôi – niềm tin cá nhân, và mình rất ủng hộ bạn làm việc đó.

Nhưng hãy nhớ điều này, khi phải đứng trước cuộc tranh luận với “con voi” có sức mạnh hơn mình, thử chậm lại một chút để tự hỏi:

“Mình có chịu được hậu quả của cuộc chiến?”

• Bạn cãi thắng trong một vụ quẹt xe, nhưng nếu đối phương manh động làm bạn tổn thương thì sao?
• Bạn cãi thắng trong công việc với sếp, nhưng nếu lỡ như sếp là người thù dai và xấu tính thì sao?

À, cũng xin đừng hiểu sai ý mình, không phải là bạn phải im lặng để chịu thiệt thòi, chỉ cần ta dừng lại một vài giây để đừng phản ứng thái quá.

• Chỉ là một người xa lạ vô tình quẹt trên đường, nếu là chuyện nhỏ, hãy bỏ qua.
• Nhẹ nhàng từ tốn trình bày quan điểm, và lắng nghe lý do sếp không đồng ý. Vì để có thể làm sếp, bản thân họ cũng có lý luận của riêng mình.

Và đôi khi nó còn ở tình huống thứ 2, là khi…

2. Khi ta coi trọng mối quan hệ đó hơn sự thắng thua của cuộc tranh luận

Lời xin lỗi thường khó nói, lại càng khó khi ta không có lỗi, nhưng có những tình huống mà một lời xin lỗi có thể giải quyết được rất nhiều. Đó là lúc ta xin lỗi không phải để nhận lỗi, mà để thể hiện rằng ta trân trọng mối quan hệ này hơn chuyện đúng sai.

Cái tôi của mình đôi lúc sẽ cao ngất trong một số chủ đề tranh luận nhất định, và cái tôi sẽ thúc mình đi tới cùng để bảo vệ quan điểm. Giữa những lúc như vậy, mình nhận ra mình có thể chậm lại để tự hỏi:

“Bảo vệ được quan điểm mình xong thì sao?” Ví như mối quan hệ của mình và mẹ, chẳng có quan điểm nào của mình lại quan trọng hơn việc 2 mẹ con vui vẻ với nhau. (Mặc dù đôi khi mình cũng hay kiên trì cà khịa bà lắm).

Vì vậy mình luôn nghĩ kỹ về vị trí của đối phương trong cuộc sống của mình. Nếu họ đủ quan trọng, nếu thứ mình cần nhất ở họ là tình thân, thì hà cớ gì lại đặt chuyện đúng sai lên trên hết?

3. Khi biết rằng ta luôn có thể sai và đối phương có ý tốt

Ba cộng sáu bằng chín, mà năm cộng bốn cũng bằng chín. Có nhiều cách để đạt được một mục tiêu, việc cần làm là cân nhắc để chọn lựa đâu là cách tạo ra nhiều giá trị nhất. Hãy nhẹ lòng để nhớ rằng cách ta chọn luôn có thể sai, mà nếu đúng thì cũng chưa chắc là cách phù hợp nhất.

Học cách phân biệt giữa lời chỉ trích và sự góp ý: https://hoang.moe/cai-chet-designer/ để xây dựng thái độ phù hợp, để kiên nhẫn lắng nghe người có quan điểm trái chiều, đương nhiên là khi ý định của họ là tốt cho mục tiêu chung.

Sự nhẫn nhịn lúc này sẽ tạo cơ hội để ta phát triển.

4. Khi đối phương là người ta muốn hiểu.

Để hiểu một người, hãy quan sát lúc lợi ích của họ bị tổn hại.

Con người có xu hướng bày ra những mặt tốt cho người khác thấy, nên những cuộc tranh luận là cơ hội để hiểu hơn về người mà bạn quan tâm. Nếu cuộc tranh luận là giữa người bạn quan tâm và một người khác, khoan hãy can thiệp, mà chậm rãi quan sát xem họ làm gì với người kia. Nhất là khi người bạn quan tâm có nhiều sức mạnh hơn “đối thủ” của họ.

Trong tình huống với chính bạn, khoan hãy lập tức tranh cãi mà bình tĩnh lắng nghe, khai thác thêm để hiểu được tầm nhìn, tính cách, động cơ làm việc và mối quan tâm của người đối diện.

5. Khi một người đang ở trong khó khăn

Năm 2018 mình bị một chiếc xe trộn xi măng tông khi đang dừng đèn đỏ ở làn đường dành cho xe máy, một tai nạn có thể lấy đi tính mạng nếu khung xe của mình không đủ cứng để dừng chiếc xe nặng chục tấn cán qua.

Tuy nhiên, mình lại đưa ra quyết định thiếu lý trí khi bỏ qua cho tài xế sau khi nghe cuộc điện thoại của anh với vợ, dặn chị đi cầm chiếc nhẫn cưới để xoay xở. Hình nền điện thoại của anh là cô con gái còn nhỏ tầm lớp 4,5.

Chẳng có đạo lý gì ở đây cả, và mình cũng không phải là một người giàu có hào phóng gì cho cam. Khi vừa xảy ra tai nạn làm công việc bị ảnh hưởng, rồi nghĩ tới chi phí để sửa chiếc xe khiến cho mình cực kỳ bực tức, chắc mẩm phải có ai đó chịu hậu quả cho việc này.

Nhưng mình không muốn vợ và đứa con gái của anh là người phải chịu việc đó.

Cuộc sống luôn tỏ ra khó khăn với tất cả mọi người, nếu lỡ thấy ai đó đang chật vật xoay sở về vật chất, hay cảm xúc (mất người thân, thất tình, công việc đang có vấn đề,…) thì nhường nhịn cũng là một món quà ta có thể gửi đến họ.

Suy nghĩ cuối cùng

Suy cho cùng nhẫn nhịn là kết quả của việc quản lý được cảm xúc bản thân để tránh được rất nhiều rắc rối và tổn thương vô nghĩa. Cứ lao mình vào những cuộc tranh cãi bất luận lớn, nhỏ sẽ nuôi dưỡng cái tôi ngày càng lớn. Ta sẽ trở nên bảo thủ, bất ổn về cảm xúc và đôi khi lỡ mất cơ hội cho những mục tiêu quan trọng.

Trên nhẫn nhịn một bậc là chịu đựng, nó lại dẫn ta tới 2 tình huống:

• Chịu và Đựng, là chấp nhận và chứa đựng. Ta chấp nhận những khó khăn, thử thách và mở rộng tâm can để chứa đựng ngày càng nhiều.
• Chịu đựng, là cam chịu sự thiệt thòi. Ta biết rằng luôn có những sự lựa chọn khác, nhưng lại không đủ dũng cảm để chọn lấy, rồi cứ thế mà bất mãn.

Mong là bạn tìm ra vài thứ hữu ích trong bài viết này.