Có khi nào bạn cảm thấy ngại khi phải nhận một cuộc gọi trực tiếp từ ai đó, thay vì có thể nhắn tin?

Sự xuất hiện của điện thoại thông minh, và theo sau đó là hàng loạt các ứng dụng tin nhắn đã khiến cho việc giao tiếp hai chiều bằng giọng nói dần trở thành một sự lựa chọn ít được quan tâm hơn. Cũng vì thế mà chúng ta quên đi việc phải phát triển nó như một kỹ năng quan trọng trong công việc cũng như trong xã hội.

Vốn là một người không khéo léo trong ăn nói và đã từng trả giá nhiều lần cho những sai lầm trong giao tiếp, mình đã luôn cố gắng quan sát, tiếp cận và đặt câu hỏi để tìm ra những điều đáng học hỏi. Đến bây giờ khi nhận được những lời khen về việc giỏi ăn nói, mình vẫn tiếp tục cố gắng cải thiện kỹ năng.

Nếu bạn cũng cảm thấy rằng, dường như chẳng có nhiều người muốn nghe mình nói, hoặc nếu bạn mong muốn có nhiều cuộc nói chuyện thú vị hơn, thì bài viết này sẽ cho bạn một vài gợi ý mà bản thân mình đã ứng dụng hiệu quả mỗi ngày.

Nói sao cho “được lòng” rất khác với “lấy lòng”

Sẽ không cần phải nói quá nhiều về những lợi ích của giỏi giao tiếp trong cuộc sống.

Có được nhiều mối quan hệ xã hội, là một loại tài sản quan trọng (đọc thêm: Bạn đang có sẵn những loại tài sản nào) có thể giúp cho bạn thăng tiến trong công việc, thuận lợi trong cuộc sống. Tuy vậy, nói sao cho “được lòng” rất khác với “lấy lòng”, hay còn gọi là nịnh bợ.

Điều quan trọng là những gì chúng ta nói ra phải xuất phát từ sự chân thành. Nghĩa là nghĩ tích cực, nói tích cực, không nói ngược lại với những gì bản thân mình nghĩ. Thế nhưng không có nghĩa là ta cứ nói hết ra những gì mình nghĩ trong đầu, như Voltaire có nói: “Everything you say should be true, but not everything true should be said.”

Mình tin bài viết này phù hợp với những bạn đã có sự chân thành trong giao tiếp, và hiểu rằng chỉ vậy vẫn chưa đủ để có thể giữ được thiện cảm với mọi người.

Nói sao cho “được lòng”?

Mọi kỹ năng đều cần phải bắt đầu từ những tư duy đúng đắn. Đây là tổng hợp những tư duy mà mình nghĩ là nếu có thể ghi nhớ, sẽ giúp chúng ta chọn được từ ngữ, cách truyền tải phù hợp để đạt được những mục tiêu mong muốn khi giao tiếp:

• Hãy bắt đầu bằng sự công nhận, là lời khen một cách thật lòng. Chậm rãi quan sát những điều tích cực về đối phương (thay vì cố gắng tìm cho ra một điều gì đó để khen trong khi bạn không thấy thế) và nói về nó càng chi tiết càng tốt. Nếu không có gì đó để khen họ cũng không sao.
• Hãy nhớ rằng quan điểm không có đúng và sai, chỉ có đồng tình hoặc không đồng tình. Vì thế không nên áp đặt thế giới quan của mình vào cuộc nói chuyện với người khác. Có như thế ta mới có thể hoàn toàn tôn trọng người nghe. Và nếu muốn nói ra một quan điểm trái ngược, hãy tự hỏi “Liệu người nghe đã đủ trưởng thành để tiếp nhận góc nhìn khác họ”.
• Hãy để ý tới lời nói, nó dễ làm tổn thương người khác, nhất là khi ta vội “dán nhãn” lên ý của người nói. Hay đôi khi chúng là những lời bông đùa không đúng nơi, đúng chỗ. Bông đùa hay phủ nhận cảm xúc của người khác là điều cần phải đặc biệt cẩn trọng vì ta không thể hiểu được hết hoàn cảnh mà người kia đang trải qua.
• Lựa chọn cách biểu đạt phù hợp cho từng tình huống, tránh sử dụng các từ ngữ tiêu cực khi yêu cầu giúp đỡ, hay chuyển từ ra mệnh lệnh thành gửi gắm hy vọng.Ví dụ:
  • Thay vì “Em có hiểu anh không?” thành “Anh nói vậy có dễ hiểu không?”
  • Thay vì “Anh phải giúp em làm xong cái task này chiều nay” thành “Em hy vọng là với sự giúp đỡ của anh, mình sẽ làm xong task này chiều nay.”

• Cuối cùng, nếu có thể tập luyện để tối ưu để ngôn ngữ cơ thể như ánh mắt, cách khua tay, cử chỉ, dáng điệu,… sẽ giúp rất nhiều cho phong thái và cuộc nói chuyện của bạn.

Những lỗi nói hay mắc phải

Đây là những lỗi mình đã nhận ra từ lâu, nhưng mỗi khi năng lượng bản thân xuống thấp, mình vẫn có xu hướng phạm phải chúng. Danh sách bên dưới như một lời nhắc nhở mình dành cho bản thân và hy vọng cũng có ích cho bạn.

Hãy tránh

• Toàn nói về bản thân và ít quan tâm đối phương: Mỗi khi gặp ai đó quá hợp cạ, mình lại thường bị sa đà nói quá nhiều về bản thân. Có thể may mắn thường được gặp những người thích nghe các quan điểm từ mình, nhưng điều này đã làm mất đi cơ hội để được học thêm từ người khác, và nó cũng làm giảm đi khả năng lắng nghe của mình. (đọc thêm: Các cấp độ lắng nghe)
• Ngay lập tức so sánh thành tựu: Một lần nọ người em của mình khoe cậu vừa đạt được một thành tựu trong công việc, mình phản hồi bằng một nội dung so sánh điều đó với một thành tựu khác mình đã đạt được rất lâu trước đây. Ngay lập tức, cuộc nói chuyện rơi vào một khoảng im lặng kéo dài bất thường.Mình nhận ra bản thân đã vô tình tỏ ý “coi thường” thành tựu của cậu. Dù mối quan hệ có thân thiết thế nào thì lỗi giao tiếp này cũng làm giảm đi sự gắn bó và mong muốn chia sẻ từ người kia.
• Cho lời khuyên ngay cả khi không được yêu cầu: Vì có trách nhiệm giải quyết vấn đề trong công việc, nên mình có thói quen đưa ra lời khuyên khi nghe ai đó chia sẻ vấn đề của họ. Tuy nhiên đôi khi lời khuyên của mình lại khiến họ khó chịu, vì thực tế họ chỉ đang muốn được lắng nghe. Để sửa lỗi này, mình thường bắt đầu bằng câu hỏi: “Em muốn được chia sẻ, hay muốn nghe giải pháp từ anh?”
• Dùng kiến thức để tấn công: Như mình đã nói ở phần tư duy, quan điểm không có đúng sai. Thế nhưng nói thẳng thắn, có những lúc mình vẫn nổi nóng hay có những phản ứng không phù hợp khi nghe ai đó nói ra điều gì đó nhạy cảm với niềm tin cá nhân của bản thân, nhất là khi ý kiến đó có ảnh hưởng đến kết quả và giá trị công việc chung.Việc tranh luận có thể là cần thiết trong công việc, nhưng mình nhận ra trong cuộc sống, nếu cứ giữ tâm thế phải phản ứng lại với tất cả những gì không đúng ý thì mình vô tình lại trở thành một “kẻ bắt nạt kiến thức” (intellectual bully).
• Một vài chủ đề vẫn còn đặt nặng niềm tin cá nhân: như đã nói ở phần tư duy, quan điểm không có đúng sai. Tuy vậy, mình vẫn thường bị vào trạng thái “auto pilot” – một trạng thái mô tả não sử dụng cơ chế tự lái để phản ứng, nhằm tiết kiệm năng lượng. Nên mỗi khi mệt mỏi, nếu bị chạm tới những chủ đề “nhạy cảm” với niềm tin cá nhân, mình vẫn hay nổi nóng và phản ứng không phù hợp. Mình sẽ nói thêm các chủ đề này ở cuối bài.

Trên đây là những lỗi mình hay mắc phải, thế còn bạn có những lỗi nào khác không?

Những “chủ đề” nhạy cảm khi nói

Mình khuyến khích các bạn đọc cuốn “Tử huyệt cảm xúc” của tác giả Roy Garn. Bỏ qua tựa đề và nhiều tag line nghe có vẻ “self-help”, cá nhân mình đánh giá cao nội dung là thành tựu hơn 17 năm nghiên cứu của tác giả, với cương vị là người tiên phong quan tâm đến vấn đề giao tiếp giữa người và người.

Trong cuốn sách này, tác giả có nêu lên 8 chủ đề mà khi giao tiếp, chúng ta hãy tránh bàn chuyện đúng – sai, đó là:

• Gia đình
• Tình cảm
• Tôn giáo
• Gu cá nhân
• Ngoại hình
• Sự thành đạt
• Bạn bè
• Chính trị

Đây là những chủ đề rất hấp dẫn dễ được đưa ra thảo luận, đặc biệt là trên bàn nhậu. Cũng đồng thời là những chủ đề mà chúng ta thường đã hình thành những niềm tin cá nhân khó thay đổi trong nhiều năm.

Một khi đã tranh cãi, thì dù thắng hay thua cuối cùng những người tham gia cũng sẽ nhận được những kết quả không mấy vui vẻ, hay thậm chí sức mẻ tình cảm.

Cách xử lý ở trong tình huống này là hãy lắng nghe cho đến khi xác định được quan điểm của từng người tham gia, thể hiện sự đồng tình theo cách tích cực, không đồng tình một cách khiêm tốn nhã nhặn. Cũng đừng quên câu hỏi “liệu người nghe đã đủ trưởng thành để tiếp nhận góc nhìn khác họ”.

Những lưu ý về nội dung khi nói

Có nhiều chủ đề giúp cuộc trò chuyện trở nên thú vị hơn, nếu được nhiều quan tâm mình sẽ suy nghĩ và tổng hợp những mẹo ở bài riêng. Còn phần này chỉ tập trung vào những ý mang tính hệ thống, giúp bạn đọc có thể sử dụng trong nhiều trường hợp:

• Khi nói việc gấp, hãy nói từ từ, phải rõ ràng và đúng ý. Bởi tính chất của việc gấp là bị giới hạn về thời gian, nên đừng để người nghe vì hiểu sai mà làm sai.
• Khi nhắc nhở việc nhỏ, hãy nói một cách hài hước sẽ giúp việc góp ý những điều nhỏ nhặt hiệu quả hơn. Ví dụ: Nếu muốn nói canh mặn, hãy thử khen “Món canh này thật đậm đà, dễ khát nước.”
• Khi một việc không có giá trị, và gây tổn thương người khác, tốt nhất là đừng nói. Mình đã từng bị mất một bé mèo vì rơi ban công, một người bạn của mình trách vì sao không rào ban công lại. Bạn nói đúng, không sai, nhưng nói vào lúc này vừa không giúp cho con mèo sống lại, vừa khiến cho sự tự trách của mình nặng nề hơn.
• Khi nói với người yếu thế, hãy tìm cách động viên. Vẫn là câu chuyện trên, một người bạn khác lại nói “Anh đừng suy nghĩ như vậy nữa, chỉ làm tội anh hơn, bé mèo đã hoàn thành kiếp này rồi, ít nhất cũng đã từng có người chủ rất quan tâm em.”
• Khi nói về việc mình chưa hiểu rõ, hãy cẩn thận chọn lựa từ ngữ mà nói. Đừng quá tự tin, cho là mình đúng, sẽ làm mất hình ảnh bản thân.
• 3 câu hỏi mình thường tự hỏi trước khi nói ra một điều quan trọng
  • Điều sắp nói có thật không?
  • Đây có phải là điều tốt không?
  • Điều này có hữu ích cho người nghe không?

Suy nghĩ cuối

Điều gì quan trọng, phải nhắc lại nhiều lần, bài viết này chỉ ra những phương pháp giúp cải thiện kỹ năng nói trong giao tiếp trực tiếp với người khác. Còn điều cốt lõi giúp ta “được lòng” người khác vẫn là sự chân thành.