Trước đây, Hoàng đã từng offer 1 startup lấy 2% cổ phần để design toàn bộ sản phẩm cho họ. Không ngờ 4 năm sau đó, trị giá của công ty lên 10 triệu đô la. Thế là 2% giờ đã trở thành 200 ngàn đô. Vui quá nên giật mình tỉnh giấc, hoá ra nãy giờ đang nằm mơ.

Nhưng mà chuyện offer là thật, bây giờ nghĩ lại tự nhiên thấy mình may mắn vì đã bị từ chối và nhận tiền mặt. Ngày đó, chưa đủ hiểu biết về Business nên cứ nghĩ được cổ phần thì sẽ ngon, giờ mới thấy nó phức tạp hơn nhiều.

Về định nghĩa và những quy định xoay quanh cổ phần, các bạn có thể tìm hiểu thêm với các từ khoá: Equity, Stock, Shares và Vesting Period. Trong bài viết này mình sẽ chỉ nói đến những kinh nghiệm của bản thân.

• Không nhận offer cổ phần từ lời hứa: nếu bạn tham gia team ngay từ những ngày đầu tiên, việc quy định cổ phần có thể chỉ qua những lời nói. Nhưng khi công ty bắt đầu hình thành, sản phẩm đã được ra mắt. Thì mọi thứ cần phải đưa về văn bản đàng hoàng.
• Hãy bắt đầu bằng lương: giả sử mức lương mong muốn 1 năm của bạn là 500tr (mỗi năm tăng 10%) và thời gian cam kết là 4 năm. Như vậy tổng thu nhập 4 năm là: 2tỷ 230tr – bạn chấp nhận trong 4 năm này chỉ nhận 730tr – còn 1tỷ500tr là tiền đầu tư cho công ty, dùng số tiền đó để quy đổi ra số cổ phần tương ứng. Như vậy bạn cũng có được một con số cụ thể hơn.
• Luôn đầy rủi ro: 20% của Zero là Zero, vì thế đừng nên quy đổi toàn bộ thu nhập thành cổ phần, nhất là công ty startup. Khi mà tỷ lệ thất bại của startup công nghệ là 90%, thì bản thân cần phải có sự chuẩn bị cho những kịch bản xấu nhất.
• Cổ phần là câu chuyện của Ownership: khi chúng ta quyết định góp vốn vào công ty, nghĩa là đưa ra chọn lựa sẽ quan tâm và có trách nhiệm với nó. Nhưng mặt trái của nó là khiến cho chúng ta dễ bị phân tâm và để ý vào sai lầm của partner, sau này lỡ có thất bại – mất cả tiền lẫn bạn.
• Khoảng thời gian cam kết: thời gian để có thể nhận đủ hoặc bán lại cổ phần thường là 4 năm. Nghĩa là bạn không chỉ đầu tư tiền bạc mà còn cả thời gian vào đó, tiền có thể kiếm lại được nhưng thời gian thì không. Liệu bạn còn đủ năng lượng để phấn đấu lại từ đầu sau 4 năm hay không?
• Lợi nhuận: cổ phần thưởng chỉ có ý nghĩa khi công ty lợi nhuận, nhưng với một startup 4 – 5 năm chưa chắc đã có lợi nhuận được ngay, có những trường hợp không còn duy trì được sự nhiệt tình như ban đầu.
• Bạn có thể tồn tại với một mức lương thấp trong bao lâu khi chấp nhận lấy cổ phần từ công ty? Hãy cân nhắc các loại chi phí sinh hoạt tối thiểu để có thể đưa ra những lựa chọn phù hợp.

Lời khuyên cuối cùng của mình là nếu bạn đang ở trong 4 năm đầu của sự nghiệp, hãy tập trung đầu tư cho việc phát triển bản thân thay vì sớm chạy theo những lời hứa cổ phần từ Startup. Vì chính bạn mới là Startup mang lại nhiều gía trị nhất trong tương lai.