Dạo trước, mình tự nhiên nói với mẹ:

“Con nghĩ thế hệ của mẹ chính ra lại có một cái may mắn hơn thế hệ trẻ bây giờ, là dễ tìm được hạnh phúc thật sự.”

Cái khái niệm hạnh phúc thật sự mỗi người đều có định nghĩa riêng, nói chi là những thế hệ khác nhau. Nhưng nhìn chung, nó có thể gọi là cái cảm giác yên bình trong cuộc sống, cảm thấy hài lòng và vui vẻ với những thứ mình đang có hay đã trở thành.

Cái cảm giác mà ở thời đại này, tự nhiên lại khó đạt được hơn bao giờ hết. Vì truyền thông, xã hội mỗi ngày liên tục đưa tin về những trường hợp thành công, những tỷ phú trẻ tuổi, những bạn trẻ 20-30 đã gây dựng được sự nghiệp vẻ vang. Những “hình ảnh” lấp lánh tượng trưng cho định nghĩa một cuộc sống thành công đánh đồng với hạnh phúc.

Chúng ta mở mắt ra đã bị vây quanh bởi những điều này mà cảm thấy áp lực.

Nếu không làm gì hết, liệu mình có phải đang không đủ cố gắng? Nếu không đạt được thành tựu nào cả, phải chăng là vì mình chẳng đủ tài năng?

Dù ta có thể nói chẳng hề muốn ganh đua với ai, dù ta luôn tự nhủ rằng mỗi người đều có những hành trình khác nhau. Nhưng khi thấy đứa bạn ngày xưa cùng học đại học khoe mua được nhà, được xe, liệu ta có thật sự không cảm thấy một chút chạnh lòng? Khi thấy được đồng nghiệp được vinh danh bởi những cống hiến trong công việc, ta có cảm thấy sự thua kém lại dâng trào trong sâu thẳm?

Ghen tị tạo ra sự cạnh tranh

Tự nhiên tạo ra sự ghen tị – một cách tạo động lực cho mỗi cá thể cạnh tranh để phát triển và sinh tồn, nhưng xã hội lại lên án, dán nhãn xấu xa cho sự ghen tị này. Khiến cho chúng ta hiểu sai, không thừa nhận nó, hậu quả là ta không thành thật với chính mình, và mất đi một phương pháp hiệu quả để phát triển bản thân.

Bản chất của cuộc sống này là cạnh tranh, dù muốn dù không.

• Điểm 5 của chúng ta sẽ dễ chấp nhận hơn nếu có 2/3 lớp dưới trung bình.
• Game luôn hấp dẫn vì nó có điểm số và bảng xếp hạng người chơi giỏi.

Có thể sự cạnh tranh đã tồn tại sẵn trong gien của chúng ta, không dễ dàng để chối bỏ nó. Nhưng con người là động vật có lý trí, với sự tự nhận thức của mình, chúng ta sẽ tìm hiểu và thay đổi điều này để tận dụng nó cho sự phát triển của bản thân.

Cạnh tranh với ai?

Thật dễ dàng để bắt đầu cạnh tranh với người khác:

• Việc ta làm ngay sau khi biết điểm bài kiểm tra là quay sang hỏi người bên cạnh được bao nhiêu điểm.
• Bạn bè lâu không gặp lại thường hỏi lương mày giờ bao nhiêu, lên chức gì rồi.
• Xem tuần trước mình đã làm bao nhiêu tiếng so với đồng nghiệp trong công ty.

Vấn đề là khi ta cạnh tranh với người khác, ta vô tình đánh đồng mục đích sống, thang giá trị của ta cũng giống họ. Ta đuổi theo những thứ mà tới cuối cùng mới nhận ra chưa chắc là mình sẽ cần chúng.

Chúng ta thường được khuyên là hãy cạnh tranh với chính mình.

Nhưng hãy thử nghĩ về điều này:

• Nếu bạn chiến thắng bản thân trước đó của mình, thì bản thân đó là kẻ thua cuộc.
• Nếu bạn thua bản thân trước đó của mình, thì bản thân bây giờ là kẻ thua cuộc.

Mình luôn có một câu hỏi trong đầu:

“Nếu có thể chiến thắng bản thân mình, vậy mình là kẻ yếu dễ bị đánh bại, hay là kẻ mạnh dễ chiến thắng?”

Dù là ở thời điểm nào, mình vẫn nghĩ bản thân mình đó đều đáng quý:

• Những năm 20s có thể cố gắng hơn, nhưng lại không có sự thơ ngây hồn nhiên của năm 10s.
• Nhưng năm 30s có thể hiểu biết hơn, nhưng lại không có cái nhiệt huyết cuồn cuộn của 20s.

Hóa ra, nếu cứ thế cạnh tranh thì dù cạnh tranh với người khác hay chính bản thân mình, chúng ta cũng đang biến cuộc sống hàng ngày thành một bãi chiến trường. Nơi mà ta hay xem thường kẻ thua cuộc, rồi xem thường luôn bản thân mình dù thắng hay thua. Khi đó thật khó để tận hưởng mọi khoảnh khắc còn sống này.

Vậy ta nên cạnh tranh như thế nào?

Fill the gap – Lấp đầy khoảng cách danh tính

Hãy cạnh tranh với những thứ ngăn cản ta “Fill the gap”

Gap – Khoảng cách, thứ mà mình gọi là “Khoảng cách danh tính” xuất phát từ việc mình nhận thức được khoảng cách giữa bản thân hiện tại và bản thân sắp tới mình mong muốn.

Bản thân sắp tới đó dựa trên tiêu chuẩn nào cũng được:

• Có thể là theo tiêu chuẩn xã hội như có địa vị, giàu có, nhà xe…
• Theo tiêu chuẩn công việc là chức danh Senior, Director, lương nghìn đô…
• Theo tiêu chuẩn gia đình là biết nấu ăn, giỏi giặt giũ, biết lắng nghe…

Miễn đó là một phiên bản ta thật sự mong muốn trở thành. Rồi quay lại nhìn vào ta hiện tại để biết còn cách bao xa mới tới được phiên bản đó.

Ngày ngày, chúng ta lắng nghe những tiếng hô hào:

“Hãy cải thiện bản thân, hãy trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình”

nhưng lại không được chỉ cho cách nhận biết thế nào là “sự cải thiện”, thế nào là “phiên bản tốt hơn”.

Hậu quả là ta sẽ nhìn sang bên cạnh, vớ đại một ai đó có hình mẫu gần giống, so sánh với những gì họ đang làm, họ đạt được. Tin rằng phải giống như người đó thì mới là phiên bản tốt hơn của chính mình.

• Bạn chẳng cần phải đạt được thành tựu như người đó thì mới hạnh phúc
• Bạn chẳng cần phải thật giỏi kỹ năng như người đó thì mới là thành công

Bạn chỉ cần được trở thành phiên bản mà bạn mong muốn trở thành, vì chỉ có bạn mới biết được điều gì là tốt cho bản thân.

Và khi đã xác định được “Khoảng cách danh tính” này, hãy cạnh tranh với bất cứ thứ gì đang ngăn cản ta lấp đầy nó.

Bắt đầu “Fill the gap” như thế nào?

Điều cốt lõi ở đây là phải tìm ra được những “khoảng cách” muốn đạt được này. Có những cái xa tới cả năm mới đạt được, có những cái đôi khi chỉ cần là ngày mai:

• Một phiên bản mình có thể hít đất được nhiều hơn 5 cái so với hôm nay
• Một phiên bản mình có thể viết nhiều bài hơn so với tháng này
• Một phiên bản mình có kỹ năng quản lý cảm xúc tốt hơn vào năm sau

Miễn đó đều là những phiên bản mình muốn trở thành, cách thức hay kế hoạch không còn là vấn đề cần bận tâm. Mình sẽ chỉ cần tập trung vào những có ngăn cản trong quá trình “Fill the gap”

• Mình sẽ không vì đau nhức mà không thử hít đất nhiều hơn 5 cái
• Mình sẽ sắp xếp công việc để có thời gian suy nghĩ về những topic, ý tưởng và viết xuống bất cứ khi nào có thể
• Mình sẽ không cứ thế mặc kệ cảm xúc chi phi phối với lý do “sống thật với chính mình”, mà sẽ học cách nhận diện dạng cảm xúc nào có thể khiến mình có những phản ứng không tốt để điều tiết khi nó xuất hiện.

Thứ ngăn cản chúng ta trở thành phiên bản mong muốn, đôi khi sẽ một cái ta rất xấu muốn được tiếp tục tồn tại. Lúc này, việc cạnh tranh với cái ta xấu xa này chính là điều mà người ta hay nói: hãy chiến thắng chính mình – vượt qua cái ta chưa tốt.

Lời cuối cùng

Cách để có một cuộc sống khác (tốt hơn hay tệ hơn tùy vào nhận định) là ta phải trở thành một phiên bản khác với hiện tại. Không gì bảo đảm phiên bản đó sẽ là phiên bản tốt hơn, nhưng ít nhất nó sẽ mang lại cho ta sự mới mẻ, và những trải nghiệm mới.

• Đôi khi phiên bản đó sẽ dạy cho ta một bài học “nhìn có vẻ” tiêu cực để chọn lại một phiên bản khác.
• Đôi khi phiên bản đó sẽ mở ra một giới hạn mới mà ta chưa từng nghĩ tới.

Trên hành trình tìm ra những phiên bản này, ta chẳng cần phải cạnh tranh với người khác, hay với chính mình.

Và nếu chẳng may tìm thấy những phiên bản không như mong muốn, không sao cả mình cứ làm lại thôi.